Conflicten zijn vaak taboe. Zeker op het werk is dat zo. Maar is een conflict eigenlijk zo slecht? Nee! Een conflict is juist goed. Patrick Lencioni zegt zelfs dat het vermijden van conflicten één van de vijf oorzaken is van niet goed functionerende teams. Een conflict is een teken dat de zaken die er voor mensen écht toe doen op tafel komen. Conflicten bieden de mogelijkheid om een onderwerp vanuit meerdere perspectieven te bekijken en daarmee tot de beste oplossing te komen.
Het maakt echter wel uit hoe die conflicten gevoerd worden, want niet elk conflict is een gezond conflict. Om te laten zien waar het misgaat in conflicten, maak ik graag een uitstapje naar de Amerikaanse relatietherapeut John Gottman. Hij beschrijft hoe hij met 94% zekerheid echtscheidingen bij koppels kan voorspellen op basis van een aantal gedragswaarnemingen. Eén van de voorspellende waarnemingen voor echtscheidingen die hij beschrijft, is de wijze waarop een koppel ruziemaakt. Niet het aantal ruzies of het onderwerp van ruzie is van belang, maar wel de mate waarin het koppel 4 giftige stijlen van ruziemaken hanteert.
Waar gaat het mis bij conflicten?
John Gottman beschrijft vier giftige stijlen van ruziemaken. Het zijn typische stijlen waar we soms in vervallen als onze emoties de overhand nemen.
De ander bekritiseren
Mensen die deze stijl gebruiken, vuren een agressieve aanval af op de andere persoon. De toon is vaak grof en hard. De aanval komt nogal dominant over:
- “Wat ben jij lui, zeg!”
- “Jij bent ook altijd te laat!”
- “Je luistert toch nooit!”
Bekritiseren is iets anders dan feedback geven. Waar feedback constructief van aard is en gericht op specifiek gedrag van de ander, is kritiek niet meer constructief te noemen. Kritiek richt zich op iemands persoonlijkheid of karakter. De reactie van de ander is vaak onvermijdelijk dat hij in de verdediging schiet, de tweede giftige conflictstijl.
In de verdediging schieten
Mensen die in de verdediging schieten, schuiven de schuld van zich af. Ze wijzen iets of iemand anders als schuldige aan en zijn niet bereid om naar hun eigen gedrag te kijken. De verdedigende stijl kennen veel mensen ook als typisch ‘slachtoffergedrag’. Een paar voorbeelden:
- “Ik kan er niets aan doen dat ik te laat ben, er stond zoveel file!”
- “Doordat zij hun spullen niet hebben aangeleverd, heb ik de deadline niet gehaald.”
- “Ik heb niet eens gesolliciteerd naar die functie, want mijn baas trekt mijn collega toch altijd voor.”
- “Ik ben niet eens op het toilet geweest, hoe kan ik de bril dan omhoog hebben laten staan?”
Een muurtje optrekken
Mensen die een muurtje optrekken, trekken zich letterlijk terug uit het gesprek. Ze doen enorm hun best om de ander te laten denken dat ze niet luisteren: ze kijken de andere kant op, kruisen hun armen. Maar ondertussen ontploffen ze bijna van binnen: hun hartslag gaat omhoog, ze kunnen niet meer helder nadenken en zitten vol met negatieve gedachten over de ander (“Ik kan echt niet geloven dat ze me dit aandoet”, “Dit is zó oneerlijk!”). Die ander voelt zich ondertussen totaal genegeerd.
De ander minachten
De giftigste stijl van ruziemaken is de ander minachten. Deze stijl blijkt dé manier te zijn om een huwelijk zo snel mogelijk om zeep te helpen. Mensen die deze stijl toepassen maken sarcastische of cynische opmerkingen naar de ander, soms verpakt als ‘humor’. Ze plaatsen zichzelf boven de ander, roddelen op een gemene manier en kleineren. Ook non-verbaal wordt er heel wat geminacht, door bijvoorbeeld te rollen met de ogen.
- “Dat project kunnen ze wel op hun buik schrijven met jou als projectmanager”
- “Laat je portemonnee hier maar niet liggen, zo lang zíj in de buurt is”
- “Er is echt iets goed mis met jou!”
Je kunt je wellicht voorstellen dat het effect op de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van de ander niet zo best is.
En wat kan ik met deze inzichten in Mijn team op mijn werk?
Waarschijnlijk herken je deze giftige conflictstijlen wel. Je hebt misschien wel stiekem zitten gniffelen, omdat je jezelf of iemand om je heen herkende in één van de stijlen. De giftige conflictstijlen die John Gottman beschrijft, blijken niet alleen in huwelijken, maar ook in andere typen relaties (zoals zakelijke relaties) voor te komen. In teams waarmee ik werk, blijkt de wijze waarop conflicten worden gevoerd vaak één van de belemmeringen om betere resultaten te behalen en meer plezier met elkaar te hebben.
Er is echter goed nieuws: de vaardigheden om op een gezonde manier conflict te voeren zijn heel goed te trainen. Door een team inzicht te geven in haar eigen gebruik van giftige conflictstijlen en samen ‘tegengif’ te ontwikkelen, leert het hoe het op constructieve wijze conflict kan voeren.
Herken je deze giftige conflictstijlen in je eigen team? En wil je eens vrijblijvend met me sparren over de conflictstijlen in jouw eigen team, neem dan gerust contact met me op!
Mooie blog, Yvet. En helemaal in jouw stijl met concrete voorbeelden
Het is een mooi stuk Yvet,
Heel herkenbaar allemaal. Leuk om hierbij sommige collega’s er in te herkennen.
Sven
Hi Sven, leuk om te lezen dat je de stijlen herkent. Overigens komen deze conflictstijlen in veel teams voor. Wat ik teams in laat zien, is dat dat gedrag vaak ergens vandaan komt. Iedereen komt wel eens op een onhandige manier uit de hoek (ik zelf ook), en dat komt vaak omdat mensen een kwetsbaar stukje van zichzelf willen beschermen (bijvoorbeeld uit angst dat de ander hén pijn doet). Op het moment dat dat inzicht in een team ontstaat, kunnen mensen zich veel makkelijker in elkaar verplaatsen. En is er een gemeenschappelijke taal om de situatie bespreekbaar te maken. Als je een keer wil sparren over de stijlen in je team, neem dan gerust contact met me op!